| |
|
|
|
BASKI SONRASI ÝÞLEMLERE ÝLÝÞKÝN TERÝMLER |
|
|
|
Salý, 04 Aralýk 2007 |
Cilt: Baskýlý formalarýn çeþitli teknikler uygulanarak kitap haline getirilmesi iþlemi.
Ciltci : Kitap ciltleme iþini yapan kimse (mücellit).
Ciltcilik : Bir yapýtýn sayfalarýný çeþitli iþlemlerde bir araya getirip ona son biçimini vererek süslü ve koruyucu sert ya da yumuþak bir kapakla donatmaya yönelik etkinlik.
Cilt makineleri: Cilt iþleri için kullanýlan, kaðýt kesme, makas ve giyotinleri kýrma-katlama makineleri, harman makineleri, tel ve iplik dikiþ makineleri, tutkal, kambura, kapak takma, zýmba ve pilyaj makineleri…
Giyotin (Býçak): Kaðýt tabakalarýnýn küçük ebatlara bölünmesinde ya da ciltlenmiþ formalarýn aðýzlarýndan traþ alýnmasýnda kullanýlan; günümüzde çoðu elektronik kumanda sistemli kesim makinalarý.
Mukavva Býçaðý : Mukavvayý kesmek ve yarmak için kullanýlýr. Özel olarak bu iþi için imal edilir. Sap kýsmý kuvvetli, aðýz kýsmý ise istenilen ölçüye göre ayarlanabilen ve iki aðýz keskin bir býçaktýr.
Amerikan cilt: Tutkallý cilttir. Bu yöntemle formalar dört kenarýndan kesilir ve plastik tutkalla sýrtlarýndan birbirlerine yapýþtýrýlýr. Sýrt yüzeyini tülbent ya da tel ile daha da saðlamlaþtýrmak mümkündür.Uzun süre kullanýlmasý gerekli kitaplar ya da ajanda gibi yýlýn her günü kullanýlmasý zorunlu olan ürünler dýþýnda karton kapaklý ciltleme sistemleri geliþtirilmiþtir. Bu sistem ülkemizde Amerikan Cilt türü olarak tanýmlanmaktadýr. Amerikan cilt makinesinde, harmaný çekilmiþ formalarýn sýrt kýsmý özel týrtýllý býçaklarla traþlanýr, bu bölüme tutkal sürülüp kapak takýlarak preslenir. Günümüzde yüksek tirajlý (roman, öykü, ders kitabý vb) ürünlerde ekonomik ve hýzlý olmasý nedeniyle tercih edilir. Kuþe kaðýtlarýn ciltlenmesinde tercih edilmemelidir.
Mekanik Ciltleme : Bu yöntemde; kapak ve iç sayfalar biraraya getirildikten sonra metal ya da plastikten yapýlmýþ spiral, vida ve perçinlerle birbirine tutturulur.
Telle Dikiþ : Formalarýn ya da tabaka halindeki kaðýtlarýn tel zýmba ile birbirine tutturulmasý iþlemidir.Sýrttan ve üsten telle dikiþ olmak üzere iki þekilde yapýlýr. Sýrttan Telle Dikiþ : Dergi, broþür, bülten ve kataloglarýn ciltlenmesinde, maliyeti düþük ve uygulamasý en kolay olan sýttan telle dikiþtir. Sayfalarýn tamamen açýlarak kolay ve rahat bir okuma saðlamasý bu yöntemin en büyük avantajýdýr.
Üstten Telle Dikiþ : Sýrttan tutturulmayacak kadar kalýn kitap, dergi, makbuz, bloknot, fatura ve bilet koçanlarýnýn biraraya getirilmesinde üstten telle dikiþ yöntemi kullanýlýr. Tek dezavantajý sayfalarýn tamamen açýlmasýna olanak vermemesidir. Tel, zamanla paslanýp sayfayý yýrtabilir. Bu nedenle telle dikiþ yöntemi, sözlük, ansiklopedi gibi baþvuru niteliði taþýyan ve uzun ömürlü olmasý gereken yayýnlarda tercih edilmemelidir.
Ýplikle Dikiþ : Bu yöntemle formalar sýrtlarýndan delindikten sonra; ipek, pamuk ya da naylondan yapýlmýþ ipliklerle dikilirler. Ýpliklerle dikiþ yöntemi günümüzde artýk makineleþmiþtir. Bu makineler basýlan bütün formalarý ardarda ve birbirine baðlý olarak diker. Dikilen formalar daha sonra, kitabýn içeriðini oluþturan gruplar halinde kesilerek birbirinden ayrýlýr. Ýplikle dikiþ pahalý ama en uzun ömürlü ciltleme yöntemidir.
Üç aðýzlý giyotin: Ciltcilikte kullanýlan ve kitaplarýn üç tarafýnýda el deðmeden arka arkaya, otomatik kesen giyotin býçak.
Kambura: Ciltte kitap sýrtlarýnýn yuvarlatýlmasý iþlemi. Çok sayfalý ve sert kapaklý kitap ajanda vb. materyallerin dayanýklýlýðýný arttýrmak ve estetik görünmesini saðlamak amacýyla iplik dikiþ ve tutkallamanýn ardýndan el ile (çekiç ile sýrta vurarak) veya makine ile yapýlan bir iþlemdir.
Forma: Matbaacýlýkta kullanýlan temel hesaplama birimlerinden birisi olup, sekiz ön, sekiz arka olmak üzere 16 sayfadan oluþan kitap bölümüdür. Tabaka kaðýdýn saat yönünde üç kez katlanmasý ile elde edilir. Baský hesabý, 4, 8, 16 ve 32 ...sayfa þeklinde 4'ün katlarý olarak planlanýr. 4 sayfalýk planlama çeyrek forma, 8 sayfalýk planlama yarým forma ve 16 sayfalýk planlama tam forma olarak ifade edilir.
Kýrým: Tabaka halindeki basýlý materyalin elle ya da makine ile katlanarak forma haline getirilmesi iþlemi.Dört temel kýrým tekniðinden söz edilebilir. Yatay, dikey, akardeon ve bohça kýrým. Bu dört kýrýmdan 64 çeþit kýrým üretilebilir.
Harman: Formalarýn cilt öncesi kitap birimi haline getirilmek üzere sýrayla yan yana veya iç içe dizilmesi. Bazý durumlarda tabaka harmaný yapýlmasý da gerekebilir. Tabaka harmaný için yatay ve kule tipi harman makineleri üretilmiþtir.
Perferaj : Fatura, irsaliye, vezne alýndýlarý, uçak vb. araçlarýn biletlerinde kopyalarýnýn kolay kopmasý için baþ ve sýrta yakýn kýsma boydan boya açýlan deliklere denir.
Pilyaj : Dosya, broþür, dergi vs. gibi basýlmýþ materyallerin kýrým yerlerine denir.
Gofre (Kabartma) : Davetiye, tebrik, karvizit vb. gibi materyallerin üzerine kabartma tozu serpilerek ve bu kýsmýn üst tarafta kalacak þekilde fýrýnlanmasý iþlemine denir. Gofraj iþlemi, bir diþi ve bir erkek kalýp yardýmýyla tipo baský makinelerinde de yapýlabilir.
Yaldýz Baskýsý : Metal kliþe veya kurþundan hazýrlanmýþ tipo baský kalýbýnýn ýsýtýlarak, cilt bezi ya da benzeri bir materyal üzerine konulmuþ yaldýz kaðýdýna (elle veya mekanik) yoluyla elde edilen transfer baský.
Yaldýz Boyama (Bronzlama): Toz halindeki varak, gümüþ vb. yaldýzlarýn transparan baský yapýlmýþ baský altý malzemesine serpilmesi yoluyla yapýlan boyama iþlemi. Dini kitap baskýlarýnda, tarihi mozaik baskýlarýnda ve ambalaj sanayindeki lüks ve pahalý kutu, kaðýt baskýlarýna uygulanan altýn, gümüþ, bakýr ve bronz rengindeki tozlarýn sürülmesini kolaylaþtýrýr.
Þiring (Paketleme) : Teslime hazýr hale getirilmiþ dergi, kitap, broþür, katalog gibi basýlý materyallerin tek tek ya da ikili, üçlü olarak postaya verilmesi için plastik ambalaj malzemesinin (folyo) ürünlere sarýlýp, ýsý yardýmýyla kenarlarýnýn yapýþtýrýlmasý iþlemine denir.Ürünlerin taþýnma ve depolanma sýrasýnda nemden zarar görmesini ve daðýlmasýný önler.
Ebru : Ebruculuk, ciltleme tekniðinde kaðýtta desen oluþturmak için el becerisiyle yapýlan iþlere denir.
Þömiz : Sývama kapaklarýn dýþýna sarýlan gömlek. Þömizler kitap kapaðý gibi tasarlanýp basýlaraksert kapaklara takýlýr.
Lama : Giyotinin kesici çelik aðzý.
Cilt Tezgahý : Ciltlenecek kitaplarýn elde dikildiði tahta aygýt.
Cilt Ana Kapaðý (Yan kaðýdý) : Ciltlenmiþ bir kitapta, dýþ kapaklarýn iç yüzlerini cilde baðlayan, dýþ kapakla ara kapak arasýndaki yaprak (Bu kapaðýn ön ve arka yüzü yazýsýzdýr.) Osmanlý ciltciliðinde bu kapaklar çoðunlukla ebruludur.
Broþlamak : Basýmevinde basýlan yapraklarýn ya da dikilmiþ formalarýn sýrtýna karton ya da kaðýt yapýþtýrarak bir cilt oluþturmak.
Kýlavuzlu Cilt : Kitabýn niteliðine ve önemine göre, kapaklarýn, tek, çift ya da üçlü kýlavuzla bezendiði cilt.
Kordonlu Cilt : Forma kýrnaplarýnýn kitabýn sýrtýnda küçük çýkýntýlar oluþturduðu cilt.
Yarýklý Cilt : Forma kýrnaplarýný geçirmek için yapraklarýn sýrttan yarýldýðý cilt.
Kalamazo: Ýçine hareketli föy (yaprak) takýlan ve bir anahtar düzeneði ile föy arasýna göre ayarlanabilen bir tür klasördür. Kalamazolar, bilgisayarlarýn olmadýðý dönemlerde bankalarda, vergi dairelerinde ve pek çok iþletmede muhasebe hesaplarýnýn tutulmasýnda yardýmcý defter olarak kullanýlýrlardý.
|
|
|
|
|
|
