| |
|
|
|
BÝR KÝTABIN OLUÞUMU |
|
|
|
Cuma, 07 Aralýk 2007 |
Adýný renkli bir kitap koyduk, ancak bu bir dergi, broþür, katalog, kurumsal kimlik çalýþmasý, ambalaj, pul, afiþ ya da aklýnýza gelecek herhingi bir basýlacak materyal olabilirdi.
Kitabýmýz, matbaamýza çeþitli kanallardan gelmiþ olabilir. Bu kanallardan bazýlarýný þöyle sýralayabiliriz: Yazarýn kendisi, bir yayýnevi, bir ajans, yazarý ya da konuyu destekleyen bir sponsor kiþi ya da kuruluþ, bir ticari iþletme, bir kamu kuruluþu....
Müþterimiz bir yayýnevi ya da ajans ise kitabýmýz muhtemelen baskýya hazýr halde matbaamýza getirilecektir. Ancak, kitabýn tasarýmý ve üretimi basýmevimiz bünyesinde yapýlacaksa, geleneksel ofset baský sistemiyle çalýþan bir matbaada, kitabýmýzýn aþaðýdaki süreçlerden geçmesi gerekecektir.
Taslak çalýþmasý : Kitabýn ebadý, kullanýlacak kaðýt cinsi, renk sayýsý vb. özellikler kararlaþtýrýldýktan sonra, kitaba girecek yazýlý ve görsel unsurlarýn sýrasýný, yerini belirten ve tipo grafik öðelerin kullanýmýna iliþkin (yazý puntosu, karakteri, sütun geniþliði vb.) fikir verecek bir ön çalýþma yapýlmasý zorunludur. Bu ön çalýþmalar kaba taslak diyebileceðimiz fikir taslaklarýndan, bilgisayar çýktýlarý üzerinde görülebilecek ayrýntýlý taslaklara kadar bir dizi hazýrlýk aþamasýný içerebilir. Taslak hazýrlama süreci, tasarýmýn en önemli bölümlerinden birisidir.
Dizgi, grafik, tashih: Taslak mizanpajý hazýrlanmýþ kitabýmýz için bilgisayar ortamýnda oluþturulacak bir þablon sayfa üzerinde yazýlarýn, dilbilgisi kurallarýna uygun bir þekilde ve hedef kitlenin özelliklerine, kitabýn türüne uygun tipografi kullanýmýyla yeniden yazýlmasý iþlemine dizgi diyoruz. Dizgi aþamasýnýn ardýndan gelen ve düz metinler, baþlýklar, spotlar vb. yazýlý unsurlarýn yanýsýra görsel unsurlarýn (fotoðraf, resim, illüstrasyon, renk vb.) belli ilkeler gözetilerek düzenlenmesi iþini ise grafik tasarým olarak adlandýrýyoruz. Tasarým iþi bitmiþ sayfalarýn kaðýt üzerine alýnmýþ çýkýþlarýnda yapýlan ve dizgi hatalarýný, görsel düzenlemeye iliþkin yanlýþlýklarý düzeltme aþamasý ise tashih adýyla anýlýyor. Tashih aþamasýnda iþin kaðýt çýktýlarý genellikle müþteri temsilcisi ya da müþteri tarafýndan ( yayýnevlerinde düzeltmen) kontrol edilir, hatalar kalem ile belirtilir ve hatalý bölümler bilgisayar ortamýnda yeniden düzeltilir.
Film: Dizgisi, tasarýmý tamamlanmýþ ve kontrol edilerek düzeltilmiþ olan kitabýmýz artýk baskýya hazýrdýr. Baský için ise baský makinesine baðlanýp zarar görmeden çalýþacak bir baský kalýbýnýn hazýrlanmasý gereklidir. Baský kalýbýnýn hazýrlanmasý için öncelikle sayfalarýn filmlerinin (þeffaf) görüntülerinin elde edilmesi gerekir. Fotoðraf baskýsý gerektirmeyen yani tamamý yazýlardan oluþan kitaplar için çoðu kez aydýnger adý verilen þeffaf kaðýtlara laser yazýcýdan ters çýkýþ almak yeterli olmaktadýr.
Kitabýmýz renkli olduðuna göre, CMYK kýsaltmasý ile dilimize yerleþmiþ olan Cyan mavisi, Magenta kýrmýzýsý, Yellow (sarý) ve Kontrast olarak ifade edilen siyah renklerin filmlerinin elde edilmesi gerekecektir. Matbaacýlýkta renkli bir fotoðrafýn baský yoluyla çoðaltýlabilmesi için öncelikle o fotoðraf üzerindeki CMYK renklerinin ayrýlmasý yani bu renkleri içeren dört ayrý filmin elde edilmesi, bu filmlerden dört montaj yapýlmasý, dört kalýp çekilmesi ve her bir kalýbýn ilgili renk ile kaðýt üzerine basýlmasý söz konusudur. Filmlerde oranlarýna göre ayrýlmýþ olan renkler, baský yoluyla teker teker kaðýt üzerine basýlmakta, örneðin; önce mavi renk basýlmakta, ikinci olarak sarý renk mavi baskýnýn üzerine basýldýðýnda mavi, sarý ve yeþil tonlar elde edilmektedir. Bunlar üzerine magenta mürekkep basýlýnca morlar, lacivertler ve diðer ara tonlar oluþmakta, kontrast ile de fotoðraftaki derinlik ve netlik hissi arttýrýlmaktadýr. Bu þekilde elde edilen baskýya trigromi baský da denir.
Montaj: Kitabýmýz ofset matbaalarýnda sayfa sayfa deðil, standart ebatlardaki tabaka kaðýtlara basýlýr. Burada öyle bir düzenleme yapýlýr ki, tabaka halindeki bu kaðýt uygun þekilde katlandýðýnda birbirini takip eden sayfa numaralarý ortaya çýkar. Burada en sýk kullandýðýnýz ölçü birimi formadýr. 1 forma 16 sayfadan oluþur ve çok sayfalý (kitap, dergi gibi) iþlerde planlama ve maliyet hesabý daima formalar üzerinden yapýlýr. Ýþte montaj iþlemi, astrolog adý verilen ve saydam bir tabaka üzerine, basýlacak iþin filmlerinin forma düzeni esas alýnarak yapýþtýrýlmasýndan ibarettir. Basýlacak iþ iki renkli ise iki ayrý montaj, trigromi ise 4 montaj yapmak gerecektir. Trigromi +özel gibi bir ifade dört renk haricinde, yaldýz gibi özel bir beþinci rengin basýlacaðýný anlatmak için kullanýlýr.
Ozalit prova: Montajý tamamlanan iþ, ozalit kaðýdý üzerine pozlandýrýlýp, amonyak buharýnda býrakýlarak baský öncesi son kontrol için hazýrlanýr. Bu þekilde montaj üzerindeki iþ ozalit kaðýdýna aktarýlýr, ozalit kaðýdý forma düzenine göre katlanýr. Burada amaç, kalýp çekimi öncesinde iþin son kez kontrol edilmesi, sayfa numaralarýnýn birbirini takip edip etmediðinin belirlenmesi ve hata riskinin azaltýlmasýdýr. Ozalit prova üzerine müþteri tarafýndan "basýlabilir" onayý alýndýktan sonra kalýp hazýrlama iþlemi baþlar.
Kalýp : Montajlar, son olarak yüzeyi ýþýða duyarlý hale getirilmiþ metal plakalar üzerine pozlandýrýlýr. Ülkemizde yaygýn olarak kullanýlan ofset baský plakalarý ozosol ve tif olarak adlandýrýlýr. Montajdaki görüntüler ýþýk yardýmýyla metal baský plakalarýna aktarýldýktan sonra bazý kimyasal iþlemlerden geçirilerek, baský kalýbý baskýya hazýr hale getirilir.
Baský Provasý: Bir iþin, basýldýðý zaman nasýl görüneceðini kestirme yöntemidir. Prova, son çoðaltmada kullanýlacak olan gerçek kaðýt, mürekkep setleri ve görüntüler ile çalýþan baskýdan alýnan bir örnektir. Günümüzde digital prova sistemleriyle baský öncesi renkli prova alýnabilmektedir.
Baský: Renk provasý alýnýp, renklerin uygunluðuna karar verildikten sonra kitabýmýzýn seri baskýsýna geçilir. Baský makinesinin özelliklerine baðlý olarak (tek renkli, iki renkli, dört renkli, altý renkli, ön arka baskýlý gibi) baskýnýn süresi ve kalitesi deðiþebilir.
Baský koruma: Kitap, dergi kapaklarý, broþürler, ambalajlar, dosyalar gibi dýþ etkilere açýk basýlý materyallerin yüzeyine uygulanan; öncelikli amacý basýlý yüzeyi yað, nem, güneþ ýþýðý gibi unsurlardan korumak, ikincil amacý ise baský yüzeyine parlaklýk ya da matlýk etkisi vererek baskýya estetik özellik kazandýrmak olan iþlemlere baský yüzey koruma iþlemleri denir. En sýk kullanýlan baský koruma þekilleri; vernik, lak ve selofan uygulamalarýdýr.
Cilt: Kitap kapaðýmýz ve formalarýmýz basýldýktan sonra kitap þekline dönüþmek için bazý iþlemlerden geçer. Kapak, koniklenir. Yani sýrta gelecek kýsýmlara iz açýlarak, kitap sýrt bölgesi netleþtirilir. Tabaka halindeki iç sayfalar, kýrým makinelerinde katlanýr. Kýrýmý yapýlmýþ formalar sýrayla biraraya getirilir ve bu iþleme "harman çekmek" denir. Harmaný yapýlmýþ kitap formalarý iplik dikiþ, spiral ya da amerikan cilt denilen sistemlerle birbirine ve kapaða tutturulur. Kapak takma iþlemleri tamamlandýktan sonra aðýz kýsýmlarý traþlanýr. Kitap pakete hazýrdýr.
Sayým ve þirink: Müþteriye teslim edilecek kitaplar istenilen sayýlarda paketlenecektir. Bu iþ ya el ile paketleme þeklinde ya da shirink (þirink) adý verilen paket makinelerinde yapýlýr. Shirink makineleri istenen sayýda kitabýn dýþýna plastik folyo sarýp, folyo kenarlarýný ýsý ile yapýþtýrýr ve basýlý ürünlerin daðýlmasý, ýslanmasý önlenmiþ olur.
Teslimat: Pakete girmiþ kitaplarýmýz için tesellüm fiþi (sevk irsaliyesi) kesilir ve kitaplarýmýz nakil aracýna yüklenerek müþterisine doðru yola çýkar.
|
|
|
|
|
|
