Kalýp: Montajý tamamlanmýþ filmlerin görüntülerinin, ýþýk yoluyla aktarýldýðý ve bazý kimyasal iþlemlerle baskýya hazýr hale getirilen yüzeyi ýþýða duyarlý metal plakalardýr. Kalýphane: Ýçinde kalýpyarý yýkama ve açma küvetleri, turnet, kopya þasesi, laklama masalarý, kalýp rotüþ masalarý bulunan bölümdür. Ecza muhafaza dolaplarý: Kalýp eczalarýný saklamak ve muhafaza etmek için kullanýlan dolaplardýr. Montaj dolaplarý: Çekilecek ve çekilen montajlarý muhafaza etmekte kullanýlýr. Laklama masalarý: Kalýba lak sürmede kullanýlýr. Higrometre: Nem ölçme aleti. Kalýphanenin nemini ölçmede kullanýlýr. Açma ve yýkama küvetleri: Pozlanan kalýbýn açýlmasý ve yýkanmasý için kullanýlan yerdir. Tabanda ýzgara bulunur. Ayrýca açma küvetleri üzerinde; kalýp açarken oluþan gazlarýn ve buharýn tahliyesi için aspiratörlü davlumbazlarýn olmasý gereklidir. Tek metalli kalýplar: Çinko veya alüminyum metallerinden oluþmuþ ofset kalýplarýdýr. Çinko Kalýplar: Tek metalli kalýplardýr. Tire iþler için uygundur. Greni kaba olduðu için ince tramlý hassasiþler için elveriþli deðildir. Yüzeyi donuk ve koyu renktedir. Asitten hemen etkilenir. Çabuk okside olur. Basýlan kalýp, üzerindeki iþ silindikten sonra gren yapýlarak yeniden kullanýlabilir. Aliminyum Kalýplar: Tek metalli kalýplardýr. Greni ince olduðu için ince tramlý hassas kopyalar için elveriþlidir. Yüzeyi gümüþ beyazý rengindedir. Asitten hemen etkilenmez. Çabuk okside olmaz. Ýnce grenli olduðu için az emaye ve az hazne suyuna ihtiyaç gösterdiði için avantýjlýdýr. Bu kalýplarda da basýlan kalýp üzerindeki iþ silinip gren yapýlarak yeniden kullanýlabilir. Pozitif tif kalýp: Pozitif montajdan kalýp çekilir. Emayesi turnette döküldükten sonra montaj pozlandýrýlýr. Poz gören kýsýmlar sertleþip kalýp üzerinde kalýr. Poz görmeyen kýsýmlar açma banyosunda kalýpta çözülüp kalkar. Kalkan kýsýmlar asit çözeltisi ile derin yedirilir. Böylece 1-2 mikronluk derinliðe inen yerlere daha sonra sürülen lak yerleþir. Asýl boyayý alýp baský yapan kýsýmlar bunlardýr. Negatif tif kalýp: Negatif montajdan kalýp çekilir. Kalýbýn poz gören kýsýmlarý sertleþir. Poz görmeyen yerler ise banyo esnasýnda çözülür. Ýþin ekonomik yönü hesaplandýktan sonra negatif montaj gerektiriyorsa; iþin negatif filmleri çekilip, negatif montaj yapýlýr ve negatif kalýp çekilir. Sonuçta baský orjinalin benzeri olur. Ozasol banyo: (Ozasol açma) Pozlandýrýlmýþ ozasol plakanýn mukntazam açýlmasýný saðlar. Tram noktalarýný tahrip etmez. Plaka kenarlarýndaki geç açýlmayý ortadan kaldýrýr. Pozlandýrmadan sonra plaka üzerine kafi miktarda dökülür. Ýþ olmayan kýsýmlar beyaz (plakanýn rengi) oluncaya kadar banyo edilir. Piyasada konsantre þekilde satýlýr. Yaz sulandýrýlma ve kýþýn deðiþik oranlarda sulandýrýlýr. Her firmanýn deðiþik þekilde miktarý ticari etiketlerde yazýlýdýr. Tif emaye: Ofset tif kliþelerinin hazýrlanmasýnda hassas ve ince tramlý iþler için asit tipi developmanlý hazýr çinko ve alüminyum hassaslaþtýrma solüsyonu. Tif açma: Emaye ile hassaslaþtýrýlmýþ ve pozlandýrýlmýþ kalýplarýn developman solisyonudur. Kalýbýn muntazam açýlmasýný saðlar. Pozlandýrmadan sonra kalýp üzerine dökülür. Ýþ olan kýsýmlara tampon ile yayýlýr. Kalýp üzerinde dairevi hareketlerle iþ olan kýsýmlarýnda beyaz köpük býrakýncaya kadar açýlmasýna devam edilir. Banyo artýklarý rakle ile temizlenir. Tif Ýndirme: Tif lakýnýn yerleþebilmesi için gerekli derinliði saðlayan ve kalýbýn tirajýnda çok öneli olan bir malzemedir. Ýstenilen indirmeyi (derinliði) çabuk saðlar. Açýlan yazý veya tram noktalarýný hiç bir deðiþikliðe uðratmaz. Açma banyosundan sonra kalýp üzerine (öncelikle iþ olan kýsýmlara) tampon ile tatbik edilir. Rakle ile banyo artýklarý temizlenir, ispirto veya su ile iyice temizlenir. Tif Lak: Tram çukurlarýna iyice nüfuz eder. Ýnce tabaka teþkil eder. Kalýp ispirto veya su ile temizlenip kurulandýktan sonra lak pamukla sürülür, inceltilir ve kurutulur. Tif Karartma: Laklanan imajýn daha iyi kontrol edilmesini saðlamak vs. maksatlar için koruyucu amaçlý bir developmandýr. Ýstenilen siyah örtücülüðü verir. Kalýbýn makinede hemen alýþmasýný saðlar. Sürülen lak kuruduktan sonra üzerine pamukla tif karatma sürülür ve pudralanýr. Koruyucu Zamk: Kalýplarý bekleme esnasýnda oksidasyondan koruyan koruyucu maddeler ihtiva eden uzun ömürlü bir karýþýmdýr. Kalýbýn uzun süre muhafaza edilmesini saðlar. Kalýp çekiminden sonra ve makine durmalarýnda kullanýlýr. Ozasol Baský Plakalarý: Yüzeyi elektrolitik ile kaplanan hazýr emayeli plakalardýr. Pozitif veya negatif çalýþýrlar. Su vermede üstün geliþmeler saðlar. Yüksek baský tirajýna dayanýklýdýr. Pozitif ve negatif plakalar olmak üzere iki türü vardýr. Pozitif Ozasol Plakalar: Pozitif montajlar çekilir. Poz gören kýsýmlar banyoda çözülür gider. Poz görmeyen kýsýmlar baský yapar. Yaklaþýk baský tirajý 50.000’dir. Negatif Ozasol Plakalar: Negatif montaj çekilir. Bunda poz gören kýsýmlar sertleþir. Diðer kýsýmlar banyoda çözülür. Dayanma süresi pozitif kalýplara göre daha azdýr. Ozasol Fikser: Plakanýn karartmayý çabuk almasýný saðlar. Plakanýn ton yapmasýna mani olur. Su-Mürekkep dengesini süratle temin edir. Banyodan sonra plaka su ile yýkanýr ve ozasol fikserle fikserlenir. Ozasol Karartma: Ýyi koruyucu vazifesi görür. Plaka üzerinde kuruma yapmaz. Plaka fikserli iken pamuk tamponla iþ olan yerlere sürülür. Ozasol Banyo: Ozasol kalýplarda kullanýlan konsantre bir banyodur. 1+9 oranýnda sulandýrýlarak kullanýlýr. Çok Metalli Kalýplar: Ýki veya üç deðiþik metal tabakanýn birleþmiþ þeklidir. Bu metal tabakalarýn, su ve boyaya olan reaksiyonlarý birbirleri ile zýttýr. Boyayý kabul etmesi gereken yerlerde lak yerine, bakýr bulunur. Suyu tutmasý gereken yerler ise çelik, krom-çelik alaþýmý ile kaplýdýr. Yüksek baský tirajlý iþlerin temiz ve yoyaya doygun olarak basýlabilmesine imkan verirler. Ortalama baský sayýsý 100.000’dir. Dezavantajý: Teçhizat ve kalýp olarak pahalý olmalarý, bir defa kulanýlabilmeleri ve tashih imkanlarýnýn çok sýnýrlý olmasýdýr. Bi-metal kalýp: Bakýr-krom veya bakýr-nikel gibi çift tabakalý metal ofset kalýbý. Bakýr veya pirinç taþýyýcý tabaka ve onun üzerinde bir krom tabakasýndan oluþur. Krom tabakasý suyu kabul eder, boya almaz. Oksidasyonu önlemek için zamklamaya gerek yoktur. Kalýnlýðý 0.5 mm’dir. Ortalama baský sayýsý: 100.000’dir. Tri-metal kalýp: Üç metalli plakalar. (Krom, bakýr, alüminyum) veya (Krom, bakýr, çelik) gibi. Bu kalýplarda çelik veya alüminyum taþýyýcý tabaka üzerinde bakýr tabaka bunun üzerinde de krom tabaka bulunur. Kalýnlýðý 0.5 mm.dir. Ortalama baský sayýsý 1.000.000 dur. Quatro metal kalýplar: Dört metalli plakalardýr. Taþýyýcý alüminyumdur, üzerine bakýr onun üzerine özel bakýr, onun üzerine de krom gelir. Özel bakýrýn faydasý baskýda mürekkep akýcýlýðýný artýrmaktýr. Ortalama baský sayýsý 1.000.000 dur. Grenaj: Baskýsý yapýlan plakanýn tekrar kullanýlýr hale gelmesi için yapýlan temizleme iþlemidir. Çinko ve alüminyum kalýplar kopyadan önce grenlendiði gibi basýlan kalýplarý tekrar kullanmak için silme iþidir. Grenlenen kalýbýn yüzeyi matlaþýr. Bu yüzeyde çok küçük çukurlar oluþur. Bu çukurlar hazne suyunun tutunabilmesini saðlar. Kalýp grenlenmemiþ olsa hazne suyu kalýp üzerinde kalmaz. Kalýp ton tutar. Çok metalli kalýplar grenlenmez. Gren makinesi: Çinko ve alüminyum kalýplarýn üzerindeki iþi silmede kullanýlýr. Kalýp gren makinesinin tablasýna yerleþtirildikten sonra, kalýbýn üzerini kaplayacak þekilde porselen bilyeler dökülür. Belli aralýklarla ince özel kum ve su dökerek titreþim yardýmýyla kalýbýn üzerindeki iþler silinir, küçücük çukurcuklar oluþur. Mekanik Grenleme: Kalýbýn kum tanecikleri ile bombardýman edilmesi, fýrça yardýmýyla matlaþtýrýlmasý veya bilyalarla kalýp üzerine küçük çukurlar açýlmasýna denir. Elektrokimyasal Grenleme: Bu yöntemde plakanýn yüzeyi iletken bir banyoda elektronlarýn alüminyumoksidi çok ince bir tabaka halinde ayrýþtýrmasýyla gözenekli hale getirir. Mekanik yolla matlaþtýrýlmýþ plakadan greni çok daha incedir. Hamlama asidi: Grenaj sonrasýnda kalýbý temizlemek için % 3 oranýnda kullanýlýr. Kalýp fýrçalandýktan sonra suyla yýkanýr. Grenli kalýp üzerindeki toz ve yabancý maddeleri temizler. Emayenin kalýba daha iyi tutunmasýný saðlar. Hamlama: Plaka üzerindeki yaðlarýn ve kirlerin asitli su ile temizlenmesi. Rakle: Banyo iþlemleri sýrasýnda kalýp üzerindeki banyo artýklarýnýn sýyýrýlarak atýlmasýný saðlayan özel lastikli sýyýrgaç. Bunlara ilaveten ayrýca; mezür, pamuk, fýrça, huni, filtre ve ispirto gibi sarf malzemeleri de gereklidir. Emaye: Iþýða karþý hasas kimyasal malzeme. Turnet: Ofset kalýplarý hazýrlanmasýnda çinko plakalarýn emaye ile ayný zamanda kurumasýna yarayan alet. Çeþitli büyüklükte yuvarlak bir dolap halindedir. Ortada bir motorla dönen kollar vardýr. Bunun üzerine çinko kalýp baðlanýr, döndürülerek tam ortadan emaye dökülür, kapak kapatýlýr; tur adedi tayin edilir,ýsýtma anahtarý açýlmýþtýr. Kýsa bir müddet sonra kalýp hazýr olur. Fabrikasýna göre çeþitli modelleri, dik ve yatýk olanlarý vardýr. Isýtma ve kurutma tertibatý, devir sayacý, termometre, kalýp yýkamak için telefon duþ tertibatý vardýr. Kopya Þasesi: Montajý hassas plaka yüzeyine geçirmeye yarayan özel ýþýklý cihazlardýr. Kalýp pozlandýrmada kullanýlýr. Montajýn emayeli kalýp ile vakum altýnda pozlanmasýný saðlamaktýr. Yeni çýkan þaseler; bir ýþýk kaynaðý, çift vakum çerçevesi ile kaliteli kalýplar süratle baskýya hazýr lale getirilir. Güçlü mor ýþýk en modern metal halogen ampülü iyi izole edilmiþ, lamba ile çerçeve arasýnda ideal mesafe ayarlanmýþtýr. Cihazýn bir çerçevesinde kalýp pozlanýrken diðer tarafýnda da kalýp deðiþtirilebilir. Gerek ýþýk kaynaðý gerekse çift taraflý kullanýmý dolayasýyla %80 oranýnda zaman ve enerji tasarrufu saðlar. Ön tarafýnda elektronik kontrol ve kumanda sisteminde; otomatik ayanlanan poz süresi, vakum göstergesi, lamba saat göstergesi mevcuttur. Açma tamponu: Kalýp kopya, banyo iþleminde kullanýlan özel fýrça. Kalýp rötüþ masalarý: Kalýplardaki film ve bant izlerini rötüþ yapmak ve zamklamada kullanýlýr. Retüþ: Kalýp-kopya iþlemi sýrasýnda, istenmeyen yerlerin atýlmasý iþlemi. Korrektör: Kopya iþlemi tamamlanmýþ plaka üzerinde, istenmeyen yerlerin çýkarýlmasýný saðlayan kimyasal solüsyon. Difüzyon Pozu: Kalýp üzerindeki bant, film, astrolon, pislik vb. izlerini pozlama yoluyla yok etmek için difüzyon perdesi ile verilen pozlamaya denir. Hazne Suyu Konsantresi: Düz ofset baský makinalarý için asidik bir hazne suyu konsantresidir. Konvansiyonel nemlendirme sistemleri için hazýrlanmýþ olup kalýplarý oksidasyona karþý korur. Kalýbý temiz tutar, renk canlýlýðýný ve parlaklýðýný temin eder. % 3 – 4 oranýnda 4.5 pH deðerine ayarlanarak kullanýlýr. Kalýp Temizleyici: Ofset baský kalýplarýndaki kuru ve taze boyalarý kaðýt ve toz lifleri ile diðer birikintileri ve toplamayý süratli ve güçlü bir þekilde temizleyen mükemmel bir kalýp temizleme sütüdür. Ýhtiyaca göre su ile çoðaltýlarak da kullanýlabilir. Lak Sökücü: Plaka üzerinde lakýn giderilmesiyle grenaj zamanýndan tasarruf edilir. Kalýpta yapýlacak düzeltmelerde eski laký sökerek yenisi için lak yerlerini hassaslaþtýrýr. Pamuðu emdirilmiþ lak sökücü ile iyice ovulur. Suyla temizlenir. Mizantren: Basan kýsýmlarýn daha iyi çýkmasý için ve basýlacak iþten daha iyi netice alabilmek için kalýp arkasýnda veya kazan kaðýdýnda yapýlan iþleme denir. Ton Giderici: Ofset plakalarýnda tam bir temizlik yaparak, kurumuþ mürekkep, yüzeydeki oksidasyon, tonlama ve diðer kirleri temizleyen ve güçlü temizlik özelliði ile imaj sahalarýnýn mürekkep tutma özelliðini arttýran bir karýþýmdýr. Çinko ve alüminyum kalýplarda, baský öncesi, baský aný ve baský sonrasý meydana gelen oksitlenmeyi giderir. Kalýplarýn tekrar kullanýlmasýnda koruyucu olarak uzun süre saklanmasýný saðlar. Ton yapan kýsýmlar pamuk ve süngerle iyice ovulur. Bol su ile temizlenir. Tram: Gerek tipo baskýda kliþe, gerek ofset ve tifdruk baskýlarda kalýp yoluyla resim basmaya yarayan noktacýklardýr. Baský çeþidi ve baský malzemesine göre göre cm2’ye düþen nokta sayýsý deðiþir. Termal Kalýp: Bilgisayardan kalýba sisteminde kullanýlan lazer yöntemiyle üzerine görüntü aktarýlan ýsýya duyarlý kalýplardýr. Bu kalýplarýn üzerine görüntü aktarýlýrken direkt bilgisayardan verilen komutla lazerli pozlama yapýlýr. Son teknolojik ofset makinalarýnda (Speedmaster vb.) kullanýlabilindiði gibi klasik ofset makinalarýnda da kullanýlabilir. Polyester Kalýp: Film gibi pozlandýrýlýp yeniden kalýp çekmeye gerek olmadan baský makinasýna baðlanabilen kalýptýr. Her türlü ofset makinalarýnda kullanýlabilir.
|