| |
|
|
|
GRAFÝK TASARIM TERÝMLERÝ |
|
|
|
Cuma, 07 Aralýk 2007 |
Grafik: Harfleri, sözcükleri, tümceleri, fotoðraflarý, biçimleri, renkleri kaðýt üzerinde bir zevk ve oranla yerleþtirme ve bu yerleþtimede yenilik ve çekicilik oluþturma sanatýna grafik denir. Eski Yunancadaki "Grapnein" (yazmak) kelimesinden dilimize geçmiþtir.
Tasarým: Planlamaya dayalý belirli bir amaç gözeten yaratýcý bir eylemdir.
Grafik Tasarým: Okunan izlenen görüntülerin tasarýmý þeklinde tanýmlanýr. Grafik tasarýmda görsel unsurlar kenar çizgileri ile ayný yönde yerleþtirildiklerinde düzenli ve duraðan, karþýt yönde yerleþtirildiklerinde dinamik ve enerjik bir yapý oluþtururlar.
Ýletiþim: Gönderici ve alýcý olarak adlandýrýlan iki insan ya da insan grubu arasýnda gerçekleþen bir duygu, düþünce, davranýþ ve bilgi alýþ veriþidir.
Grafik Ýletiþim: Görüntülerden oluþan bilgilerin deðiþ-tokuþu olarak tanýmlanýr. Yazýlar, resimler ve fotoðraflar baþlýca grafik iletiþim araçlarýdýr. Bir mesajýn açýk, ekonomik ve estetik yollarla üretilmesi, grafik iletiþimin baþlýca amacýdýr. Grafik iletiþimin ekonomik olmasý demek, mümkün olan en az sayýda görsel imgenin, mümkün olan en yüksek sayýda bilgiyi aktarabilmesi demektir. Örnek: Erkek/kadýn tuvaletlerini ya da giriþ çýkýþý grafik imgelerden anlarýz.
Grafik Tasarýmýn Öðeleri: Çizgi , ton, renk, doku, biçim, ölçü, yön olarak ifade edilebilir. / Çizgiler karakterlerine göre ve konumlarýna baðlaý olarak bazý mesajlarda iletirler. Örneðin; yatay çizgi durgunluk, dikey çizgi saygýnlýk, diyagonal çizgi canlýlýk, kývrýmlý çizgi zerafet ifadesi verir./ Tonlar genellikle görsel imgenin yarýmton reprodüksiyon tekniði ile tramlanmasý yoluyla elde edilir. Ton ve çizgi tasarýmda kontrastlýðý oluþturan elemanlardýr. / Renk, bir tasarýmý meydana getiren yapý taþlarýndan biridir. Renkler, izleyen üzerinde deðiþik etkiler uyandýrýrlar. Bunlarýn bir bölümü kiþisel, bir bölümü ise genllenebilir duygulardýr. Örneðin; sýcak renklerin uyarýcý, soðuk renklerin ise gevþetici, dinlendirici olmasý renklerin genellenebilir etkileri olarak deðerlendirilebilir. / Doku, bir yüzey üzerinde tekrarlara dayalý biçimsel bir düzen olarak adlandýrýlabilir. Örneðin zeminde kullanýlan bir ahþap, mermer vb.dokusu. / Bir grafik tasarým ürünü, farklý ölçülerdeki görsel unsurlarýn bir araya gelmesiyle oluþur. / Bir tasarým yüzeyi üzerinde bulunan çizgisel, tipografik ve görsel unsurlarýn yönü önemlidir. Örneðin: Bir gazete haberinde yer alan insan fotoðrafi ilgili habere doðru bakmalýdýr.
Mesaj: Bir kimseye verilen, gönderilen iletilen bilgi, haber.
Hedef Kitle: Ilgi alanlarý ve özellikleri ayrýntýlý bir biçimde tanýmlanmýþ bir kitledir. Bir kiþi ya da kurumun davranýþlarýndan, kararlarýndan, uygulamalarýndan dolaylý ya da dolaysýz olarak etkilenen grup olarak ifade edilebilir.
Sanat Yönetmeni: Reklam ajanslarýnda metin yazarý, fotoðrafçý, uygulamacý grafiker, müþteri temsilcisi vb. elemanlarla çalýþan, etkili reklam üretimi ve tasarýmýndan sorumlu kimse.
Grafiker: Görsel sanatlar alanýndaki ressam, heykeltraþ gibi meslek mensuplarýndan biri olan grafikerler, basýlmasý istenen materyali estetik kurallar çerçevesinde baský için düzenleyen; yazýlarý ve görsel unsurlarý iþin niteliðine uygun bir grafik dili kullanarak çekici hale getiren ve bu yolla etkili iletiþim ortamý yaratan sanatçýlardýr. Günümüzde grafikerlerin sanat bilgisi ve el becerisi yanýnda, psikoloji ve iletiþim bilimleri ile de yakýndan ilgilenmesi gerekmektedir.
Gün geçtikçe matbaalarda, reklam bürolarýnda, yayýnevlerinde grafikerler daha önem kazanmýþlardýr. Grafikerlik önemli bir sanat dalý haline gelmiþtir. Dünyada ve ülkemizde; güzel sanatlar bölümlerinde grafik anasanat dallarý açýlmýþtýr. Günümüzde kartvizitten günlük bir gazete sayfasýna kadar, baskýya girecek her ürün bir grafikerin oluþturacaðý taslaktan geçmelidir.
Eskiz (Taslak): Çeþitli unsurlarýn sayfa üzerinde nasýl yerleþtirileceðini gösteren karakalem ya da kör yazý ve resimlerle oluþturulmuþ taslak çalýþmalarý. Taslaklar, fikir taslaklarý ve geliþtirilmiþ taslaklar olarak iki aþamada ele alýnabilirler. Fikir taslaklarý, basýlacak ürünle ilgili olarak otobüste, evde, parkta ya da herhangi bir yerde üretilmiþ kabataslaklara verilen addýr. Geliþtirilmiþ taslaklar ise, fikir taslaklarý içinden seçilen birkaç örneðin, iþin gerçek ebatlarýnda bilgisayar ortamýnda gerçek baský materyalleri ile ya da uygun bir baský altý malzemesi üzerine ýþýklý masalarda kör yazý ve resimlerle oluþturulmuþ taslaklardýr. Bu taslaklarda kullanýlacak yazý karakteri ve puntosu, varsa fotoðrafýn yeri ve büyüklüðü, zemin rengi vb. unsurlar basýlacakmýþ gibi düzenlenir ve müþteriye sunulur.
Mizanpaj: (Düzenleme) Grafik öðelerininbelirli bir çerçeve içinde dengeli olarak yerleþtirilmesi. Bir çeþit taslak. Sayfa düzenlemesi, sayfa planý. (La mise en page)
Pikaj: Grafik için hazýrlanmýþ; resim, yazý, amblem ve fotoðraflarýn, milimetrik kaðýt ya da resim kaðýdý üzerine, gönyeli bir þekilde kesilerek yapýþtýrýlmasý. Bu iþlem bilgisayarlarýn basým dünyasýna girmesinden önce yapýlýrdý. 1990’lý yýllara kadar pek çok matbaa ve yayýnevi pikajörleri çalýþtýrýrdý. Günümüzde pikaj iþlemi yapýlmamaktadýr.
Ýllüstrasyon: Baþlýk, slogan ya da metin gibi sözel unsurlardan çok görsel unsurlarýn aðýrlýkta olduðu; görsel anlatým öðelerinin etkin kullanýldýðý grafik tasarým unsurlarýnýn bütünü.
Slogan: Genellikle hafýzada kalýcýlýk için ise ideali 2-3 kelimeden oluþmasýdýr.
Amblem: tek satýrdan oluþan, bir ürün, hizmet ya da fikri tanýtmak amacýyla yazýlmýþ çarpýcý metinlerdir. Sloganlarda sözcük sayýsý 5-6'yý geçmemelidir. Özellikle afiþ tasarýmýnda, vurgulama ve Ürün ya da hizmet üreten kuruluþlara kimlik kazandýran sözcük özelliði göstermeyen soyut ya da nesnel görüntülerle ya da harflerle oluþturulan simgelerdir.
Logo: Ýki ya da daha fazla tipografik karakterin sözcük halinde okunacak biçimde bir araya getirilmesiyle oluþturulan ve bir ürün, kuruluþ ya da hizmeti tanýtan marka ya da amblem özelliði taþýyan simgeler.
Simgesel Ýþaret: Ürün, hizmet, düþünce ya da nesneyi simgeleyen iþaretler. Trafik iþaretleri, ulaþým, hastane, sigara içilmez levhalarý, bayrak ve flamalar simgesel iþaretlere örnektir.
Ticari Marka: Bir ürünün benzer ürünlerden ayrýlmasýný saðlamak amacýyla üreticiler tarafýndan kullanýlan tanýmlayýcý simgelerdir.
Format: Biçimin, ölçümün ya da bir yayýnýn görünüþü için kullanýlan genel bir terim.
Perspektif: Cisimleri, bir yüzey üzerine görüldükleri gibi çizme tekniði.
Orijinal: Baský yoluyla çoðaltýlmak üzere scannerda taranarak film çýkýþa hazýrlanan ya da reprodüksiyon atölyesinde filmi çekilen tire veya yarýton resim.
Degrade: Siyahtan beyaza giden tram; koyu renkten açýk renge ya da bir renkten baþka bir renge geçiþ iþlemi. Daha çok deðiþik zemin denemelerinde tercih edilir.
Kurum Kimliði: Bir kurumun ya da þirketin kartvizit, yazýþma, iþ gazetesi gibi kaðýt baský dökümanlarýnda sürekli ayný stili kullanmasýyla oluþan ve diðer þirketlerden ayrýlmasýný saðlayan imaj. Tutarlý olmak için bütün dökümanlarda ayný yazý tipi, stili, harf ve satýr arasý boþluklarý ayný tür boþluklar kullanýlýr. Bu parçalar bütün yayýnlarda ayný yerlerde olur.
Kurum Kimliði Dosyasý: Bir kurumun imajýný güçlendirmek için hazýrlanan ve sürekli kullanýlacak basýlý evraklara (logo, amblem, fatura, irsaliye, makbuz, zarf, antetli kaðýt, kartvizit gibi) iliþkin örneklerin bulunduðu dosya.
Broþür: Tanýtým amacý taþýyan renkli veya tek renk olarak hazýrlanan kitapçýk ya da tek, iki, üç ya da akordeon kýrýmlý föy
Afiþ: Kaðýdýn yalnýz bir yüzüne siyah/beyaz veya renkli olarak basýlýp duvarlara asýlan bir çeþit duyuru. Afiþler hedef kitle ile buluþtuklarý çevreye baðlý olarak iç ve dýþ mekan afiþleri olarak ikiye ayrýlýr. Dýþ mekan afiþleri, büyük boyutlarý ile duvar yüzeylerinde ilan panolarýnda hedef kitleyle karþýlaþýrlar. Ýzlenme süreleri kýsadýr. Ýç mekan afiþleri, salonlara, lobilere ve koridorlara asýlýr. Bu nedenle de uzun süre izlenme þansýna sahiptirler. Ýzlenme süresini dikkate almak gerek.
Bilboard: 70x100 boyutunda en az 4, en çok 10 parçadan oluþan ve daha çok açýk havada hedef kitle ile buluþan büyük boy afiþ.
El Ýlaný: Bir ürün ya da hizmeti duyurmak, tanýtmak amacýyla çok sayýda bastýrýlýp daðýtýlan genellikle 1/2 ya da 1/4 A4 boyutundaki basýlý materyal.
Ambalaj: Bir ürünü dýþ etkilerden korumak, tanýtmak, ürünle ilgili imaj yaratmak ve kullanýcýyý bilgilendirmek amacýyla kaðýt, karton, cam, plastik, teneke, kumaþ, ahþap, strafor vb. malzemelerden yapýlan ürün tamamlayýcýsý.
Prospektüs: Bir ilacýn kullanýmýna iliþkin bilgileri içeren ve ilacýn karton ambalajý içinde sunulan basýlý materyal.
Recto: Bir açýk kitabýn süreli yayýn ya da benzerlerinin sað taraf sayfasý. Sayfa 1, sürekli olarak recto üzerindedir ve rectolar sürekli tek sayfa sayýsýný taþýr.
Verso: Bir kitabýn sol taraftaki sayfasý.
Diapozitif: Saydam, slayt. Görüntünün film üzerinde net olarak göründüðü bir fotoðraf türü olup, matbaacýlýkta görüntü kalitesi açýsýndan tercih edilen orijinaldir.
Opak: Iþýk geçirmeyen ve saydam olmayan, ýþýðý yansýtan. Fotoðrafçýlýkta karta basýlmýþ fotoðraflar opak olarak adlandýrýlýr.
Animasyon: Hareketsiz resimleri canlandýrma, çizgi fim tekniði.
Cilt payý: Basýlý alanla, sayfanýn ciltlenecek kenarý arasýndaki iç marj.
Donuk sayfa: Sayfa düzeninde tek düze görünen, hareketsiz sayfa. Örneðin; roman, hikaye sayfalarý.
Doyma: Bir renk þiddetinin ölçüsü. Örneðin pembe kýrmýzýdan, gökyüzü mavisi lacivertten daha az doymuþtur.
Ýsim Plakasý: Yayýnýn baþlýðýnýn konulduðu grafiksel özelliklerle desteklenen bölge (isim plakasý genellikle bir arka plan, yatay çizgiler, bir alt baþlýk ve bir açýklama satýrý içerir. Yönetici listesiyle (künye) karýþtýrýlmamalýdýr.)
Künye: Bir yayýnýn adý, adresi, sahibi, yöneticisi, telefonu, e-mail v.b bilgileri içeren bölüm.
Piktogram: Nesnelerin stilize edilmiþ siluetlerindendir. Kolay algýlanýr, çabuk öðrenilirler. Mektup, telefon iþareti, sigara içilmez v.b iþaretler.
Düz Anlam: Bir sözcük iþaret ya da imgenin doðrudan anlamýdýr. Örneðin sarý renk dolgulu bir daire, sarý renkli bir dairedir.
Yan Anlam: Anlamýn ikinci aþamasýdýr. Yan anlam ancak düz anlamýn bulunduðu bir yerde deðer kazanýr, etkili olur ya da önerilir. Örneðin, sarý renk dolgulu bir daire görünümü bir güneþ olarak algýlanabilir.
Görsel Malzeme: Basýlacak her türlü malzeme görsel malzeme olarak adlandýrýlýr. Örnek olarak fotoðraf, slayt, resim ve yazý verilebilir.
Simetri: 1- Tasarýmda iyi orantýlanmýþ ve dengelenmiþ parçalarýn oluþturduðu genel yapý 2- Hayali bir çizgi ya da düzlemde ayrýlmýþ iki yönlü biçim benzerliði. Örnek insan vücudu, dergi ve kitap sayfalarý.
Asimetri: Tasarýmda, simetrinin tersine orantýsýzlýða dayalý parçalardan oluþan yapý. Modernist akýmlar asimetriyi birbirine benzemeyen ya da eþdeðer olmayan görsel unsurlar arasýnda dinamik bir denge ya da düzen saðlayan bir kavram olarak ele alýp kullanmýþlardýr. Asimetrik denge, birbirine benzemeyen ya da eþdeðer olmayan görsel unsurlar arasýnda dinamik bir denge ya da düzen saðlayan bir kavram olarak ele alýnmaktadýr. Asimetride büyük yazý küçük yazýyý, büyük görsel öðe küçük görsel öðeyi ezer ancak sayfada yinede bütünlük hakimdir.
Sýzma: Tasarýmda basýlý alanýn bir kýsmýnýn örneðin fotoðrafýn sayfanýn dýþýna taþmasý
Silme: Baský tasaramýnda görsel malzemenin sayfa kenarlarýnda hiç boþluk kalmayacak þekilde sayfanýn tamamýna yerleþtirilmesi.
Siluet: Arka plandan soyutlanmýþ bir görüntü veya bir fotoðrafta bir anahtar öðeyi soyutlama amacýyla arka planýn kaldýrýlmasý.
Görsel Hiyeraþi: Tasarým içinde vurgulanmak istenen mesaja göre görsel unsurlarýn ölçümlenmesi anlamýna gelir. Kimi tasarýmlarda fotoðraf öne çýkarken, kimisinde de tipografik unsurlar, kimisinde renk, hatta bazýlarýnda tasarým yüzeyindeki beyaz boþluköne çýkabilir.
Forma: Kaðýt tabakalarý genellikle 4,8.16 ya da 32 sayfadan oluþan birimlere bölünmektedir. Bu birimlere forma denir. Kitap, dergi gibi çok sayfalý basýlý materyallerin planlanmasý forma üzerinden yapýlýr.
Reklam: Bir ürün ya da hizmetin basýn ve yayýn araçlarýna para karþýlýðýnda tanýtýlarak kamuoyuna iletilmesine yönelik faaliyetlerin tümü.
Reklam Ajansý: Bir ürün ya da hizmetin tanýtým faaliyetlerini yürütebilecek bilgi ve yeteneðe sahip uzmanlarýn oluþturduðu topluluk.
Ajans: Bünyesinde ajans yöneticisi, müþteri temsilcisi, sanat yönetmeni, pazar araþtýrmacýsý, metin yazarý, medya sorumlusu, trafik sorumlusu, üretim sorumlusu, tasarýmcý, illüstratör, fotoðrafçý, dizgi operatörü, endüstri tasarýmcýsý, personel sorumlusu gibi elemanlarý barýndýran; bir ürün ya da hizmeti tanýtmak, duyurmak, sattýrmak için reklam, pazarlama ve tanýtým faaliyetleri yürüten iþletme.
Vinyet: Dizgi ve sayfa düzenleme iþlerinde zemin ve aralarda, köþelerde kullanýlan ve sistematik parçalar halinde imal edilen süsler, figürler, çiçekler vb. Günümüzde vinyetler bilgisayar ortamýnda clipart dosyalarýnda hazýr olarak bulunmaktadýr.
|
|
|
|
|
|
